آیه 89 سوره توبه

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (89)

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ‌: مهيا و آماده ساخته ذات احديت منعم حقيقى به قدرت كامله خود براى اشخاص متصفه به اوصاف سه گانه ايمان و جهاد به مال و جان، بهشتها و بوستانهائى كه، تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: جارى شود از جلو منازل يا زير اشجار و درختان نهرهاى خوش گوار. خالِدِينَ فِيها: در حالتى كه دائم و ثابت و ابدى هستند در آن بهشتها، و زوال و فنا و موت براى آنها نيست.

در تفسير شيخ ابو الفتوح رازى (قدس اللّه سره) روايت شده: چون اهل بهشت در بهشت و اهل جهنم در جهنم قرار گيرند، حق تعالى منادى را بفرمايد تا ندا كند يا اهل الجنّة خلود فلا موت ابدا و يا اهل النّار خلود فلا موت ابدا اى اهل بهشت و جهنم، جاودانى و پايندگى است شما را كه هرگز موتى نباشد. ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ‌: آن است رستگارى بزرگ و فيروزى تمام.

در شرع نهج البلاغه خوئى- قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله ينادى مناد يا اهل الجنّة لكم ان تصحّوا فلا تسقموا ابدا و انّ لكم ان تحيوا فلا تموتوا ابدا و انّ لكم ان تشبّوا فلا تهرموا ابدا و انّ لكم ان تنعموا فلا يتأسوا ابدا فذلك عزّ و جلّ‌ «وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ».

فرمود رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله منادى ندا نمايد روز قيامت اى اهل بهشت، بتحقيق براى شما است پس هرگز ناخوش نشويد و بتحقيق براى شما است حيات، پس هرگز نميريد و بتحقيق براى شما است جوانى، پس هرگز پير نشويد، و بتحقيق براى شما تنعم، پس هرگز محروم نباشيد. پس اين است فرمايش الهى: «وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ ...».

ج5، ص 172

وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ (86) رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ (87) لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (88) أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (89)

ترجمه‌

و چون نازل شود سوره كه ايمان آوريد بخدا و جهاد كنيد با پيغمبرش اذن ميخواهند از تو صاحبان مكنت از آنها و گويند واگذار ما را كه باشيم با نشستگان‌

راضى شدند بآنكه باشند با زنان بازمانده و مهر زده شد بر دلهاشان پس آنها نمى‌فهمند

ولى پيغمبر و آنانكه گرويدند با او جهاد نمودند بمالها و جانهاشان و آن گروه مر ايشانرا است خيرها و آنگروه آنانند رستگاران‌

آماده نموده خدا براى آنها بهشتهائيكه ميرود در زمين آنها نهرها جاودانيانند در آنها اين است كاميابى بزرگ.

تفسير

صاحبان ثروت و مكنت از منافقان بيشتر مورد ملامت شدند در تخلف از جهاد زيرا با آنكه آبرومند ظاهرى بودند حبّ مال و جان آنها را وادار نمود كه راضى شدند همسر با زنان بازمانده از جهاد شوند چون خوالف جمع خالفه است و عياشى ره از امام باقر ع نقل نموده كه مراد زنانند و ديده بصيرت آنها كه دل است كور شد كه نديدند وسيله سعادت دنيا و آخرتشانرا و نفهميدند موجب شقاوت و بدبختى خودشان را ولى از جان و مال گذشتگان در راه خدا نائل شدند بمنافع دنيا و آخرت از عزت و شوكت و ظفر و غنيمت و قرب و منزلت نزد خدا و پيغمبر و فائز شدند بنعيم جنت كه خداوند بيد قدرت خود براى آنها آماده فرموده بود و سعادتى بالاتر از آن نيست ..

أَعَدَّ اللّه‌ُ لَهُم‌ جَنّات‌ٍ تَجرِي‌ مِن‌ تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدِين‌َ فِيها ذلِك‌َ الفَوزُ العَظِيم‌ُ (89)

‌اينکه‌ جمله‌ مكرر ترجمه‌ و تفسير ‌شده‌ و احتياج‌ ببيان‌ ندارد فقط ‌ما بيك‌

جلد 8 - صفحه 289

كلمه‌ أَعَدَّ اللّه‌ُ اكتفاء ميكنيم‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ جمله‌ دلالت‌ ميكند ‌بر‌ ردّ كساني‌ ‌که‌ گفتند بهشت‌ و جهنم‌ هنوز خلق‌ نشده‌اند و ‌در‌ قيامت‌ خلق‌ ميشوند و ‌بر‌ ردّ كساني‌ ‌که‌ منكر معاد جسماني‌ شدند و فقط معاد روحاني‌ گفتند و ‌بر‌ ردّ كساني‌ ‌که‌ منكر خلود هستند و ‌بر‌ طبق‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ آيات‌ بسيار و اخبار متواتره‌ داريم‌ بلكه‌ ‌از‌ ضروريات‌ دين‌ بشمار ميرود و منكر ‌آنها‌ كافر و مرتد ميشود و ‌در‌ اخبار ‌هم‌ تصريح‌ باين‌ معني‌ ‌شده‌ ‌که‌ فرمودند ‌از‌ ‌ما نيست‌.

]

(آیه 89)- در این آیه به قسمتی از پاداشهای اخروی این گروه اشاره کرده، می‌گوید: «خداوند باغهایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته که از زیر درختانش نهرها جریان دارد» (أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ).

و تأکید می‌کند: این نعمت و موهبت عاریتی و فناپذیر نیست بلکه «جاودانه در آن می‌مانند» (خالِدِینَ فِیها). «و این پیروزی بزرگی است» (ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ).